پیش از آنکه به توضیح ویژگی های آب معدنی و آب آشامیدنی برویم، بهتر است با ویژگی های یک آب سالم آشنا شویم. از لحاظ استانداردها، آب سالم به آبی گفته می شود که فاقد هرگونه آلودگی های میکروبی بوده و سه ویژگی در آن بارز باشد : بدون بو ی خاص، بدون رنگ خاص و صاف و زلال باشد و اصطلاحا ناخالصی مشخصی نداشته باشد.
این شرایط ذکر شده شروط لازم برای تصمیم گیری درمورد قابل شرب بودن یا نبودن یک آب است اما شرایط دیگری مانند عدم وجود آلودگی های میکروبی و ویروسی، مواد سمی و عدم وجود مواد معدنی مضر نیز وجود دارد که شروط کافی برای تصمیم گیری درمورد نوشیدن آب بحساب می آیند. حالا که با تعریف آب سالم آشنا شدیم به سراغ معرفی آب معدنی و آب آشامیدنی و تفاوت های آنها برویم :
آب معدنی (Mineral Water):
به آبی گفته می شود که از منبع آب مستقیماً و بدون هیچ تغییر و تحولی بسته بندی میشود. این آب بسته به شرایط جوی در فصول مختلف، دارای درصد املاح متفاوت است. به عبارت دیگر در فصول کم بارش دارای املاح بیشتر و در فصول پربارش دارای املاح کمتر است. از این رو کنترلی بر املاح موجود در این آب ها نشده و به همین دلیل مصرف مستمر و بیش از حد این آبها باعث بروز بیماری های کلیوی شده و مصرف حداکثر هفته ای یک لیوان از این نوع آب توصیه میشود.
-
طبقه بندی آبهای معدنی:
الف)آبهای معدنی سولفات سدیمدار:
آب این چشمهها دارای سولفات سدیم میباشند، ولی علاوه بر آن ، اغلب کلرورسدیم و بیکربنات سدیم هم دارد.
ب)آب چشمههای تلخ:
مهمترین ماده شیمیائی که در آب این چشمهها موجود است و موجب تلخی مزه آنها میگردد، سولفات منیزیم میباشد، اما علاوه بر سولفات منیزیم ، اکثرا سولفات سدیم و کلرور سدیم هم در آنها وجود دارد.
پ) سرچشمههای کلرور سدیم:
در آب این چشمهها بیش از یک گرم املاح در لیتر موجود است و بیشتر این املاح نیز کلرور سدیم میباشد.
ت)آبهای آهندار:
آبهایی که در یک لیتر آب آنها بیش از ده میلی گر آهن به حالت محلول موجود باشد، از آنجایی که آبهای آهنی زود تجزیه و آهن آنها ته نشین میشود. معمولا در همان سرچشمه آنرا میآشامند.
ث)آبهای گوگردی:
این آبها دارای هیدروژن سولفوره آزاد و یا هیدروسولفور و یا هردوی این ها میباشند بوی هیدروژن سولفوره ، شبیه بوی تخم مرغ گندیده است.
ج)آبهای آهکدار:
این آبها دارای نمکهایی هستند که قسمت اعظم آنها کربنات اسید کلسیم و کربنات اسید منیزیم و گچ و انیدرید کربنیک میباشد.
چ) سرچشمههای آرسنیکدار:
این چشمهها دارای مقدار جزئی آرسنیک هستند که بعلت کمی مقدار اثر کُشندگی ندارد بلکه بطور کلی برای رفع کم خونی و ضعف ناشی از کمی غذا غیرمفید است.
ح)آبهای یددار:
آب این چشمهها بعلت ید موجود در آنها ، بیشتر برای تحریک دستگاه گوارش و ترشح غدد تیروئید بکار می رود.
*لازم به ذکر است که آب های چشمه های فوق همگی خواص درمانی داشته به شرطی که در مدت محدود و با دستور پزشک مصرف گردد. شایان ذکر است هیچ یک از آب های معدنی بسته بندی شده و موجود در بازار ایران از سرچشمه های با خواص فوق تهیه نشده است.
آب آشامیدنی (Drinking Water):
آب آشامیدنی آبی است که پس از استحصال از منبع آب، فرآوری شده و املاح و مواد موجود در آن کنترل می شود. املاح و مواد زاید گرفته شده و پس از طی چند مرحله، عاری از هرگونه باکتری و میکروب می گردد. از لحاظ بهداشت و سلامت و همچنین برای نوشیدن مستمر و روزانه، مصرف این نوع آب توصیه می گردد.
آب خام برای تولید آب آشامیدنی، از طریق دسترسی به منابع زیرزمینی آبی که عموماً باید خارج از شهرها و روستاها باشند از دو طریق (حفر چاه عمیق و چشمه ها) به دست می آید.
الف)چاه عمیق:
دسترسی به آب های زیرزمینی از طریق حفر چاه عمیق توسط ماشین آلات صنعتی انجام می پذیرد.
ب)چشمه:
دسترسی به آب های زیرزمینی بصورت طبیعی از طریق شکاف زمین آب خام به سطح زمین می رسد.
یکی از اصلی ترین روشهای تصفیه آب در کارخانه های تولید آب بسته بندی، استفاده از دستگاه RO یا همان دستگاه آب شیرین کن می باشد.
RO می تواند99 % موادمعدنی و 97% مواد آلی و کلوئیدی را حذف نماید و البته لازم به ذکر است قبل از تصفیه آب به وسیله دستگاه RO یک تصفیه کلی به روی آب انجام می گردد و سپس تصفیه اصلی توسط دستگاه RO شروع می شود.
در تصفیه آب به روش اُسمز معکوس آب خام توسط پمپ به درون محفظه ای که دارای غشاء نیمه تراوا می باشد پمپاژ می شود و به این دلیل که تقریبا تنها آب خالص می تواند از غشاء عبور کند آب خالص در یک طرف غشاء و آب غلیظ شده از ناخالصی ها در طرف دیگر جمع آوری می شود.
-
روش های حذف نهایی هرگونه آلودگی میکروبی(برای مدت زمان نگهداری آب یا تاریخ مصرف):
حذف هرگونه آلودگی احتمالی آب به دو روش کلرزنی و ازن انجام می شود که روش کلرزنی به دلیل ارزان بودن و آسان بودن معمولا برای حذف آلودگی میکروبی آب های شهری (لوله کشی) انجام می گردد که در ادامه به توضیح پیرامون این دو روش می پردازیم.
1)کلرزنی:
کلرگازی است سمی و چنانچه در کاربرد آن نکات ایمنی رعایت نشود ممکن است باعث انفجار و مسمومیت گردد.
کلر ، اولین بار در سال 1908 در شهر شیکاگو به سیستم تصفیه آب و فاضلاب آب آشامیدنی شهری اضافه شد که باعث حذف بسیاری از بیماری های قابل انتقال از آب آشامیدنی همچون وبا و تب تیفوئید میشد .
همانطور که می دانید ، منابع تامین آب شرب مصرفی ما انسانها ( اعم از چشمه ها ، سدها ، رودخانه ها ، چاهها ، و …) آلوده به میکرو ارگانیزم ها و میکروب هایی هستند که استفاده از این آبها را بدون ضد عفونی کردن ، برای ما غیر ممکن می سازند . سازمانهای آب و فاضلاب شهری برای از بین بردن میکرو ارگانیزم های بیماری زا و تامین آب مصرفی بهداشتی برای شهروندان، اقدام به اضافه کردن کلر به آب می کنند .
متداول ترین روش حذف آلودگی ها در حال حاضر در تمام تصفیه خانه های بزرگ جهان به علت ارزان بودن ، کلرزنی است . اما کلر باقی مانده پس از کلرزنی خود باعث ایجاد انگل و بیماری هایی میشود که نیاز به حذف دارد . روش حذف کلر از آب آشامیدنی به وسیله کربن فعال (Activated Carbon) امکان پذیر است .
*معایب کلرزنی:
- کلرزنی باعث کشته شدن میکرو ارگانیزم های موجود در آب می شود.
- لاشه این میکرو ارگانیزم ها در آب باقی می مانند و ممکن است خود منشاء آلودگی شوند.
- تماس کلر با پوست و موی انسان باعث ایجاد حساسیت، ریزش مو و مشکلات دیگر شود.
- استنشاق گاز کلر(در استخر یا حمام) برای ریه مضر می باشد.
- گروهی از میکرو ارگانیزم ها مانند کریپتوسپوریدیوم نسبت به کلر مقاوم هستند و با این روش از بین نخواهند رفت.
2) اُزن:
ازن (O3)مولکول سه اتمی اکسیژن است که به عنوان قوی ترین اکسنده و ضدعفونی کننده در جهان شناخته شده است. این گاز به دلیل ساختار ناپایداری که دارد، پس از انجام ضدعفونی و گذشت مدت زمان کوتاه به اکسیژن تبدیل می شود لذا باقی مانده ای برجای نمی گذارد. این خصوصیت خارق العاده ازن موجب استفاده گسترده آن شده و ازن را در گروه ضدعفونی کننده های ارگانیک قرارداده است.
امروزه بدلیل افزایش کیفی کنترل شاخصهای آلودگی آب و هوا و افزایش سطح استاندارد آب و غذا و عدم توانایی کلر در حذف کامل آلودگی های میکروبی تولید ترکیبات سرطان زا و اثرات زیست محیطی ناشی از کلر استفاده از مواد دوستدار محیط زیست بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.ازن یک ضدعفونی کننده بسیار انعطاف پذیر است و کاربردهای
بسیاری در ضدعفونی آب و هوا غذا و محیط دارد یکی از ویژگی های مفید ازن برخلاف ضدعفونی کننده های معمول مانند: کلر، فرمالین و مواد شیمیایی دیگر از هم پاشی سریع آن به علت نیمه عمر کم است که پس از مدت کوتاهی به اکسیژن های سازنده اش تبدیل می شود. بنابراین در محیط باقی نمی ماند و مصرف محصولات خطری ندارد. ازن به صورت گاز یا مایع در فرآوری میوه ها، سبزیجات، برای غیرفعال سازی میکروارگانیسم ها و عامل فساد و در نتیجه افزایش طول عمر آن استفاده می شود.
یکی از مسائل تصفیه خانه های آب، ضدعفونی کننده ها می باشد که معمولاً به علت ترکیبات ثانویه ای که ایجاد می کنند آلودگی مضاعفی در آب ایجاد کرده و مشکلات جدیدی را برای مصرف کننده به وجود می آورد. برای حل این مشکل نگهداری دز کم برای ضدعفونی کننده ها امری لازم و ضروری و اجتناب ناپذیر است. از طرف دیگر آلودگی رو به افزایش آب های خام در ورودی تصفیه خانه و چگونگی مهار این آلودگی ها دوز بیشتر ضدعفونی کننده ها را می طلبد و معضل افزایش تزریق گندزداها، ترکیبات ثانویه را در بر خواهد داشت که خطر این ترکیبات از خطر اغلب آلاینده های موجود در آب های خام بیشتر و خطرناک تر می باشد. امروزه چگونگی مبارزه با این آلاینده ها در عین جلوگیری از تشکیل این ترکیبات ثانویه نامطلوب در آب های تصفیه شده یکی از اهداف تصفیه پیشرفته محسوب می شود.
*قدرت بالا حذف آلودگی ها میکروبی توسط ازن:
باتوجه به قدرت بالای گندزدائی ازن در مقایسه با کلر(25 برابر) و سایر گندزداها، زمان کمتری جهت تکمیل فرایند گندزدائی نیاز می باشد. بررسی ها همچنین بیانگر توانایی بیشتر ازن در از بین بردن ویروس ها و باکتری ها در مقایسه با کلر می باشد.
*ازن به عنوان یک اکسید کننده قوی:
ازن مصارف زیادی در تصفیه آب آشامیدنی از قبیل کنترل طعم و بو کنترل رنگ و حذف آهن و منگنز علاوه بر گندزدائی دارد. قدرت این اکسید کننده در شفاف سازی منابع آب با کیفیت پایین مانند آب های بازیافتی مهم می باشد.
…اکثر قریب به اتفاق آب های موجود در بازار معدنی بوده و سورپرایز افتخار دارد که یکی از تولید کنندگان آب آشامیدنی با تایید وزارت بهداشت در ایران است.
با نوشیدن آب آشامیدنی سورپرایز، سلامتی و نشاط را به خانواده خود هدیه کنیم.
سخن آخر
امروزه بخاطر آلودگی های بیش از حد کره زمین افراد زیادی دچار بیماری های مختلف می شوند . یکی از مهم ترین دلایل بیماری ها ، نوشیدن آب نا سالم می باشد . تصفیه آب باعث از بین رفتن املاح مضر موجود در آب می شود بنابراین نوشیدن آب تصفیه شده باعث رفع سموم بدن می شود. به همین دلیل مصرف آب آشامیدنی سورپرایز توصیه میشود.
سلام من مقاله شما رو خوندم ،ببخشید من تقریبا مدت یک سال میشه که از بطری های بزرگ آب معدنی برای خانواده خریداری میکنم البته آب آشامیدنی ما هم مشکل خاصی ندارد ولی برای ایمنی بیشتر از آب معدنی استفاده میکنم میخواستم بدونم که آیا برای ما آب مدنی بهتر است یا آب لوله کشی شهری؟در ضمن اگر برای آب لوله کشی از فیلتر استفاده کنیم بهتر است یا خود آب معمولی لوله کشی یا آب معدنی شما کدام را توصیه میکنید ممنون میشم که پاسخ بدین لطفا
با سلام ، قطعاً استفاده از آب آشامیدنی بسته بندی شده به دلیل استاندارد بودن میزان املاح و کیفیت و گوارایی که دارند، مناسبتر است.اگر بخواهید از آب شهری استفاده کنید، حتما به مدت 20 دقیقه آن را بجوشانید.
سلام
اینکه میگن ظرفهای پلاستیکی اب اشامیدنی سرطان زاست واقعیت داره؟
با سلام ، خیر ، ظروف ( بطری های آب اشامیدنی) دارای گرید غذایی است و ضرری برای سلامتی ندارد